Dla każdego rodzica pojawiająca się nagle u dziecka gorączka jest sporym stresem. Nie tylko z uwagi na fakt prawdopodobieństwa wystąpienia infekcji wirusowej lub bakteryjnej, ale także na dyskomfort jaki niesie dla małego dziecka. Pragniemy by nasze działania edukacyjne przyczyniły się do eliminacji zaniedbań w opiece nad dzieckiem z gorączką, zminimalizowały skutki powikłań, zwiększyły szansę na zmianę podejścia do zachowań służących zdrowiu poprzez naukę właściwej obserwacji i pielęgnacji dziecka.
Co to jest gorączka?
Gorączka jest naturalną reakcją obronną organizmu. Pomaga zwalczać drobnoustroje chorobotwórcze, które wtargnęły do organizmu, przede wszystkim wirusy i bakterie. W podwyższonej temperaturze są one szybciej niszczone. Gorączka zwiększa także ukrwienie tkanek, dzięki czemu umożliwia szybsze przedostanie się komórek obronnych do miejsca infekcji.
- Temperatura między 37,2°C a 38,0°C to stan podgorączkowy wymagający obserwacji dziecka.
- Temperatura między 38°C a 38,5°C to umiarkowana gorączka, przy której dziecko należy ochłodzić metodami fizykalnymi lub podać lek przeciwgorączkowy.
- Temperatura powyżej 38,5°C to wysoka gorączka wymagająca podania leków przeciwgorączkowych i intensywnego jej obniżenia.
- Temperatura powyżej 40°C to tzw. hipertermia, która wymaga pilnej pomocy lekarskiej.
Objawy gorączki:
- Apatia i zmęczenie
- Płacz (niepokój)
- Lepka, spocona skóra
- Bóle głowy lub inne bóle
- Przyśpieszone tętno (ponad 120/min)
- Przyśpieszony oddech (ponad 40/min)
- Zwiększone pragnienie
- Ewentualnie – biegunka (przede wszystkim u niemowląt)
Przyczyny gorączki:
- Przeziębienie, grypa
- Zapalenie migdałków
- Zapalenie ucha środkowego i zapalenia dróg oddechowych (oskrzeli i płuc)
- Infekcja żołądkowo-jelitowa
- Zapalenie dróg moczowych
- Zakażenia wirusowe m.in. gorączka trzydniowa, odra, świnka, różyczka, ospa wietrzna
- Zapalenie opon mózgowych (silny ból głowy, światłowstręt, sztywność karku)
- Gorączka poszczepienna
- Przegrzanie, wyczerpanie upałem, udar cieplny
Jak właściwie zmierzyć gorączkę?
Mierzenie temperatury u dziecka powinno odbywać się za pomocą odpowiedniego sprzętu, termometry rtęciowe już dawno wyszły z użycia. Termometry elektroniczne podbiły rynek dzięki bezpiecznej pracy z nim i szybkości odczytu temperatury. Ważne jest jednak, aby pomiar temperatury dokonywać zgodnie z instrukcją użytkowania.
Jak obniżyć gorączkę u dziecka:
- Jeżeli dziecko jest spocone, zdejmij ciepłe ubranko lub kocyk je okrywający. Jeżeli ubranko jest mokre, przebierz w suche ubranie.
- Obniż temperaturę w pokoju dziecka, przykręcając o kilka stopni kaloryfer. Nie zmniejszaj jej radykalnie, wchodząc do pokoju nie możesz czuć chłodu.
- Przytulaj dziecko, noś go na rękach, łagodnie przemawiaj, podawaj mu dużo wody do picia (najlepiej w temperaturze pokojowej), aby się nie odwodniło. Wysoka temperatura powoduje, że maleństwo bardziej się poci i tym samym traci większą ilość wody z organizmu.
- Jeżeli dziecko płacze, jest niespokojne, staraj się je uspokoić, zabawić. Płaczącemu bądź pobudzonemu dziecku temperatura będzie się dłużej utrzymywać lub może się nawet wzmagać.
- Rób dziecko chłodne okłady na czoło i klatkę piersiową. Pamiętaj, aby nie były zbyt zimne, pieluszka powinna być zamaczana w letniej wodzie.
- Możesz obniżyć temperaturę dziecka w chłodnej wodzie. Kąpiel często przynosi ulgę i odprężenie. Temperatura wody powinna być o 1-2 stopnia niższa, niż temperatura ciała dziecka czyli jeżeli dziecko ma 40°C gorączki temperatura wody powinna być równa około 38-39°C. Wkładając dziecko do wanienki, obserwuj jego zachowanie. Stopniowo obniżaj temperaturę wody dolewając po trochu zimnej, po brzegach wanienki. Nacieraj dziecko wodą od 20 do 30 min. Po wyjęciu dobrze je otul, wytrzyj, ubierz i przykryj kołderką. Zmierz temperaturę.
- Możesz podać dziecku środek przeciwgorączkowy dla dzieci, dawkę zaleconą przez lekarza lub wg. dawkowania podanego na opakowaniu. Przestrzegaj wymaganych odstępów czasu między podawaniem kolejnych dawek środka przeciwgorączkowego. Jeżeli do następnej dozwolonej dawki leku pozostało jeszcze kilka godzin, a dziecko znów ma wysoką gorączkę, koniecznie poradź się lekarza co robić. Nigdy nie rób nic na własną rękę, jeżeli jest to sprzeczne z zaleceniami.
- Leki przeciwgorączkowe działają mocniej, dłużej i szybciej jeśli są podawane DOUSTNIE. Leki w czopku podaje się jedynie w przypadku np. wymiotów lub innych utrudnień w połykaniu. Maksymalne działanie leku wystąpi po około 1-1,5h.
Kiedy należy udać się do lekarza?
- Gdy dziecko nie może przychylić głowy do przodu (dotknąć brodą piersi – sztywność karku).
- Gdy ogólny stan dziecka ulegnie pogorszeniu (wzmożona apatia, złe samopoczucie i dolegliwości bólowe).
- Jeśli gorączka przekroczy 40°C i nie spada pomimo zastosowania leków przeciwgorączkowych (leki powinny obniżyć temperaturę ciała niekoniecznie do wartości 36,6°C)
- Gdy wystąpiły drgawki gorączkowe.
- Jeśli dziecko nie pije wystarczającej ilości napojów.
- Jeśli gorączka utrzymuje się przez 3-4 dni.
- Jeśli występują inne niepokojące objawy.
Powikłania
- U dzieci mających skłonności do drgawek gorączkowych mogą one wystąpić przy wysokiej gorączce. Dziecko nagle sztywnieje, drżą mu ramiona i nogi, niekiedy też całe ciało. Nie reaguje wtedy na bodźce (słowne, dotyk itp.). Taki atak drgawek z reguły nie trwa dłużej niż 5 min i na ogół nie jest niebezpieczny. Jednak o tym fakcie należy powiadomić lekarza.
- U małych dzieci z wysoką gorączką istnieje niebezpieczeństwo odwodnienia organizmu, jeśli spożywają niewystarczającą ilość płynów.
KAŻDY RODZIC POWINIEN BYĆ PRZYGOTOWANY DO SPRAWOWANIA OPIEKI NAD GORĄCZKUJĄCYM DZIECKIEM W ODDZIALE SZPITALNYM I W DOMU, POSIADAĆ ODPOWIEDNI ZASÓB WIEDZY ORAZ ROZUMIEĆ POWAGĘ SZYBKIEGO REAGOWANIA W PRZYPADKU WYSTĄPIENIA NIEPOKOJĄCYCH OBJAWÓW U DZIECKA Z WYSOKĄ GORĄCZKĄ.
REALIZACJA DZIAŁAŃ EDUKACYJNYCH JEST PLANOWYM DZIAŁANIEM PRZEKAZYWANYM W FORMIE DOSTOWANEJ DO ZAPOTRZEBOWANIA WYNIKAJĄCEGO Z ROZPOZNANIA DEFICYTU UMIEJĘTNOŚCI I WIEDZY RODZICÓW.
Opracowanie: Bernadeta Szeliga, Renata Wilk, Tomasz Dyrda
