Zadaniem diety jest uzyskanie prawidłowego poziomu cukru we krwi w ciągu całej doby. Dieta powinna wykluczać cukry proste ( cukier, słodycze, miód , dżemy ) oraz tłuszcze zwierzęce. Stosuje się zasadę wymienników węglowodanowych (WW). Należy dostarczyć organizmowi wszystkich potrzebnych składników, a więc białka, węglowodanów, tłuszczów, witamin, soli mineralnych i wody. Odpowiedniej ilości energii ( prawidłowa masa ciała ). Chorzy z nadwagą powinni ograniczyć ilość kalorii, natomiast dla pacjentów z niedowagą powinno się odpowiednio zwiększyć pokrycie zapotrzebowania kalorycznego. Należy ułatwić normalizowanie stężenia glukozy, lipidów i innych zaburzeń powodowanych przez cukrzycę. Dieta powinna mieć zapobiegawczy wpływ na tendecję do powikłań cukrzycy.
Codzienna aktywność fizyczna i odpowiednia dieta są kluczem do unormowania poziomu glukozy we krwi. Należy strzec się nadwagi i otyłości.
ZALECENIA I UWAGI
Jedz regularnie. Posiłki spożywaj 5 - 6 razy dziennie, średnio co 3 godz. aby nie dopuścić do uczucia głodu, małe objętościowo, lekkostrawne, łagodnie przyprawione o stałych porach. Temperatura posiłków powinna być umiarkowana.
Stosuje się potrawy gotowane w wodzie i na parze, pieczone w pergaminie, folii i duszone bez tłuszczu. Zabrania się podawania potraw smażonych i pieczonych.
Zupy i sosy sporządza się na wywarach warzywnych. Potrawy podprawia się zawiesinami z wody i mąki. Zabrania się używania zasmażek i śmietany.
Jeżeli obiad jest dwudaniowy zaleca się nie spożywać zupy razem z drugim daniem.
Zaleca się spożywanie węglowodanów ubogich w błonnik : pieczywo jasne czerstwe, kasze drobne, ryż biały, makarony, suchary bez cukru, lane kluski, ziemniaki puree.
Z diety wyklucza się owoce i warzywa wzdymające. Należą do nich gruszki, czereśnie, śliwki, kapusty, cebula, pory, czosnek, suche strączkowe. Owoce należy spożywać w postaci soków, kompotów, musów, przetarte (jeden owoc w ciągu dnia).
Warzywa w postaci gotowanej i / lub przetarte (marchew i buraki ograniczyć).
Wyklucza się spożycie cukrów prostych zawartych w cukrze, słodyczach, miodach, dżemach, powidłach, marmoladzie.
Ograniczyć mleko i przetwory mleczne ze wzgędu na zawartość cukru mlekowego laktozy (tylko 1 szkl. dziennie). Stosować z niską zawartością tłuszczu do 1,5 %. Wszystkiego rodzaju sery żółte i topione wykluczyć, spożywać tylko sery białe chude i nie łączyć z pieczywem.
Tłuszcze stosuje się łatwostrawne tj . masło, margaryny miękkie, oleje : rzepakowy, słonecznikowy, oliwę z oliwek . Zabrania się natomiast spożywania takich tłuszczów jak : smalec, słonina, łój, boczek wędz. Należy unikać widocznego tłuszczu.
Usuwać tłuszcz z mięsa, skórę z kurczaka przed przyrządzeniem.
Spożywać wędliny i mięso chude, z drobiu, cielęciny, wieprzowiny, ryb.
Wykluczyć parówki, pasztety, salcesony.
Potrawy należy przyprawiać kwaskiem cytrynowym, sokiem z cytryny, zieloną pietruszką, zielonym koperkiem, bazylią, tymiankiem, majerankiem.
Należy ograniczyć sól, a całkowicie wykluczyć vegetę, pieprz, chili, ocet, musztardę, majonez.
Całkowicie wykluczyć alkohol i wyroby tytoniowe.
Przykładowe jadłospisy
|
ŚNIADANIE |
II ŚNIADANIE |
OBIAD |
OBIAD II |
KOLACJA |
|
bułka mała (1szt.), masło, pasta z szynki drobiowej i jarzyn,kawa zb.czarna b/c |
jabłko małe dusz. w wodzie (100g) |
koperkowa z ziemniak. |
zraz dusz. w sosie własnym, ćwikła (2łyżki),ziemniaki 2szt. (małe),woda miner.niegazow. |
bułka mała (1szt.),masło, polędwica drobiowa |
|
bułka kanapk.(2 kromki), masło,kiełbasa drobiowa, kawa zbożowa czarna b/c |
banan 1/2 szt. |
grysikowa |
pierś z kurcz.dusz.,marchew dusz.( 2łyżki),ziemniaki 2 szt. (małe), kompot b/c |
ryż z jabłkami z tłuszcz., b/c, herbata zielona b/c |
|
bułka mała (1szt.),masło, szynka konserwowa, herbata zielona b/c |
kefir 1 szt.(150g) |
barszcz z ziemniakami |
bitki wieprzowe duszone w jarzynach,makaron gotowany (3 łyżki), woda miner.niegaz. |
bułka kan.(2kr.),masło, pasta mięsna z jarzyn., herbata z cytr.b/c |
|
bułka kanapk.(2 kromki), masło, pasta z tuńczyka i jarzyn, herbata b/c |
jogurt naturalny (150g) |
pomidorowa z ryżem |
schab dusz.w sosie własnym, szpinak dusz.,ziemniaki 2 szt.(małe), kompot b/c |
bułka kan.(2 kr.),masło, salceson drobiowy, pomidor, herbata b/c |
|
bułka mała (1szt.),masło, kiełbasa drob.,kawa zboż. czarna b/c |
plaster sera białego 30g
|
rosół (chudy) z makaronem (2łyżki ugot.) |
udko gotowane (bez skóry), kalarepka dusz., ziemniaki 2 szt.(małe), woda miner.n/g |
bułka mała (1szt.),masło, polędwica drobiowa, herbata b/c |
|
bułka mała (1szt.),masło, pasta z szynki i jajka,kawa zbożowa czarna b/c |
mus jabłkowy |
szpinakowa z ziemniakami |
leniwe pierogi z tłuszczem b/c (6 szt.),woda mineralna niegazowana |
bułka mała (1szt.),masło, klops drobiowy, herbata zielona b/c |
|
bułka kanapk.(2kr.),masło, jajecznica/parze, kawa zbożowa czarna b/c |
kisiel owocowy b/c |
krem z dyni z grzankami |
ryba duszona, sos grecki, ziemniaki 2 szt.(małe), kompot b/c |
bułka kanapk.(2kromki) masło,parówka z szynki, herbata z cytryną b/c |
Produkty i potrawy wskazane i przeciwskazane w diecie cukrzycowo-wątrobowej
|
PRODUKTY I POTRAWY |
ZALECANE |
PRZECIWSKAZANE |
|
napoje |
kawa zbożowa bez mleka, herbata, herbaty ziołowe, soki warzywne, niegazowane wody mineralne w ogranicz.ilości : kawa zboż.z mlekiem, bawarka, mleko i napoje mleczne ferment.do 1,5 % tłuszczu , kompoty owocowe b/c, naturalne soki owocowe b/c |
alkoholowe, kakao, płynna czekolada, kawa, prawdziwa, napoje mleczne i fermentowane pełnotłuste, wody i napoje gazowane
|
|
pieczywo |
pieczywo pszenne , jasne, czerstwe np. bułka kanapkowa,kajzerki,chleb pszenny,suchary b/c
|
chleb żytni, razowy, graham, pieczywo pszenno -razowe, z dodatkiem słonecznika, soi, dyni, z otrębami, cukiernicze i półcukiernicze z dod. tłuszczu, biszkopty, pieczywo drożdżowe |
|
dodatki do pieczywa |
chudy twaróg, chuda szynka, polędwica, polędwica drobiowa, salceson drob., mięso gotowane, białko jajka got., pasty z białka jaj, pasty mięsne, mięsno-warzywne, rybne w ograniczonej ilości: pasty z całych jaj, jajka got. |
tłusty twaróg i tłuste sery dojrzewające, żółte, topione, tłuste wędliny, konserwy, salceson wieprzowy,pasztetowa,dżemy, miody, powidła, marmolada |
|
tłuszcze |
masło, margaryny miękkie,olej słonecznikowy, rzepakowy, sojowy, oliwa z oliwek |
smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde, tłuszcze kuchenne |
|
zupy i sosy |
na wywarach warzywnych, podprawiane zawiesiną z mąki i wody, chude rosoły sosy łagodne, warzywne, zagęszczane zawiesiną z mąki i wody: np. pietruszkowy , pomidorowy, koperkowy, jarzynowy |
tłuste, zawiesiste na wywarach mięsnych, kostnych, zasmażane, zaprawiane śmietaną, pikantne, esencjonalne rosoły, buliony; sosy ostre: chrzanowy, musztardowy, cebulowy, śmietanowy, majonezowy |
|
dodatki do zup |
grzanki, kasza manna, jęczmienna, ryż, lane ciasto, makaron nitki, grube makarony, ziemniaki |
kluski francuskie, kluski kładzione, groszek ptysiowy, ryż brązowy, kasze i makarony gruboziarniste |
|
mięso, drób, ryby |
chuda : cielęcina,wieprzowina,wołowina,królik,indyk, kurczak, chude ryby potrawy duszone, gotowane, potrawki, klopsy, pulpety, budynie mięsne |
tłusta wołowina, wieprzowina, baranina, dziczyzna, kaczki, gęsi, flaki, mózg, tłuste ryby; potrawy pieczone, smażone, smażone w panierce, wędzone, marynowane |
|
potrawy półmięsne i bezmięsne |
budynie z kasz, warzyw, makaron i risotto z mięsem i warzywami, leniwe pierogi na białkach b/c, ryż z jabłkami b/c, makaron z serem b/c, kluski śląskie, kluski z mięsem
|
knedle, naleśniki, wszelkie potrawy smażone na tłuszczu : placki ziemniaczane, bliny, kotlety, krokiety ; bigos, fasolka po bretońsku, łazanki z kapustą, fast foody (pizza, hamburgery, hot-dog, kebab) |
|
warzywa |
świeże i mrożone : pietruszka, seler, dynia, szpinak, pomidory, sałata zielona i lodowa, brokuły, kalarepa, cukinia, bakłażan warzywa gotowane, gotowane na parze, duszone bez obsmażania, w postaci sałatek w ogranicz. ilości: buraki, marchew |
warzywa kapustne, strączkowe , cebula, pory, czosnek, rzodkiewka, kalafior, warzywa z dodatkiem majonezu, śmietany, musztardy, warzywa marynowane, solone
|
|
ziemniaki |
gotowane puree |
pieczone, odsmażane, smażone z tłuszczem : frytki, krążki, placki, chipsy |
|
owoce |
świeże i mrożone: jabłka, brzoskwinie, nektarynki, morele, arbuz, melon w ograniczonej ilości: banan, truskawki, poziomki |
gruszki, śliwki, czereśnie, wiśnie, owoce leśne, cytrusowe, kandyzowane, marynowane, w syropie, suszone |
|
desery |
sałatki owocowe, sorbety, galaretki i kisiele b/c, budyń na chudym mleku b/c, biszkopty b/c |
ciasta, torty, lody, desery z używkami, batony, czekolada, cukierki, chałwa, orzechy solone |
|
substancje słodzące |
w ograniczonej ilości: słodziki |
cukier |
|
przyprawy |
łagodne: sok z cytryny, kwasek cytrynowy, zielona pietruszka, zielony koperek, szczypiorek, melisa, majeranek, bazylia, papryka słodka w ograniczonej ilości : ocet winny, sól |
ostre: ocet, pieprz, papryka ostra, chili, curry, musztarda, ziele angielskie, liść laurowy, gałka muszkatołowa, vegeta |
Opracowały: Bożena Puda, Martyna Wachtarczyk – dietetyczki szpitalne
