Przed zastosowaniem dietoterapii skonsultuj się z lekarzem!
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA PACJENTÓW Z ODLEŻYNAMI
Dieta pacjenta z odleżynami polega na uzupełnieniu niedoborów pokarmowych ze szczególnym uwzględnieniem:
- białka (jeżeli nie występują przeciwwskazania związane z inną chorobą np.: ciężką niewydolnością nerek) - zawarte w białkach aminokwasy biorą czynny udział w budowie i regeneracji tkanki mięśniowej. Najlepszym źródłem białka są mleko i jego przetwory, jaja, mięso, drób, ryby.
Zastosowanie tutaj ma dieta łatwo strawna bogatobiałkowa.
- Posiłki powinny być spożywane regularnie od 4 do 6 razy dziennie.
- Potrawy należy gotować w wodzie lub na parze, piec bez tłuszczu, w rękawie foliowym, podprawiać zawiesiną z mąki i mleka.
- Aby zwiększyć ilość białka w jadłospisie, można wykorzystać mleko w proszku jako dodatek do potraw (do zaprawiania zup, sosów, do deserów mlecznych, do różnych ciast i napojów). Białko jaja kurzego również wzbogaca potrawy takie jak: budynie, pulpety, rolady mięsne, omlety.
Desery, surówki, niektóre zupy oraz potrawy z mąki można wzbogacać w białko przez dodanie serka homogenizowanego. - witaminy:
- C (źródłem tej witaminy są owoce dzikiej róży, jagodowe, cytrusowe a także zielona pietruszka, warzywa kapustne, papryka, pomidory, ziemniaki, chrzan),
- A (występuje w tłuszczu rybim – tranie, wątrobie, serach, żółtkach jaja oraz margarynach wzbogaconych w tą witaminę. W organizmie człowieka jest wytwarzana z prowitamin witaminy A – karotenoidów, występujących w produktach roślinnych np.: marchwi, dyni, groszku zielonym, fasolce szparagowej, koperku, morelach, brzoskwini),
- B 2 (znajduje się w mleku i jego przetworach, jajach, produktach zbożowych gruboziarnistych, w drożdżach piwowarskich, w wątrobie),
- b) makropierwiastki:
- WAPŃ (źródłem wapnia są; mleko, przetwory mleczne, konserwy rybne zawierające kościec – sardynki, szproty, jaja, mąka, kasze, warzywa liściaste, orzechy, kakao),
- • FOSFOR (znajduje się w jajach, mięsie, rybach, podrobach, mleku i jego przetworach, zwłaszcza w serach podpuszczkowych),
- MAGNEZ (występuje w zielonych częściach roślin czyli w warzywach liściastych, kiełkach zbóż, otrębach, produktach zbożowych pełnego przemiału, kukurydzy, bananach, orzechach, migdałach, kakao i czekoladzie. W mniejszych ilościach w mleku i jego przetworach oraz mięsie),
- POTAS (bogate w potas są ziemniaki gotowane i pieczone w łupinach, zielona pietruszka, seler, marchew, pomidory, kapusta, banany, śliwki, porzeczki, suszone owoce, pieczywo razowe, mleko),
- KRZEM (występuje w pokrzywie i skrzypie polnym, w łuskach ziarna zbóż: płatkach owsianych, otrębach pszennych, w czosnku, szczypiorku, mleczku pszczelim, wodzie źródlanej, w skórce owoców - nie należy obierać jabłek i gruszek, agrest i winogrona należy spożywać ze skórką),
- mikropierwiastki:
- ŻELAZO (źródłem są; mięso i przetwory mięsne z krwią, ryby, drób, żółtka jaj, mąka z pełnego przemiału, otręby pszenne i ryżowe, zarodki pszenne, szpinak, pietruszka zielona i korzeń, szczypior, szczaw, boćwina i buraki czerwone, brukselka, suszone owoce i warzywa,
- CYNK (występuje w produktach zbożowych z pełnego przemiału, podrobach, mięsie, rybach, żółtkach jaj, nasionach słonecznika, dyni, kiełkach pszenicy).
- Dieta powinna dostarczać odpowiednią ilość błonnika pokarmowego, który pomaga oczyścić organizm z toksyn jednocześnie zabezpieczając przed zaparciami, które bardzo często nękają osoby leżące. Najlepszym źródłem błonnika są owoce i warzywa podawane w postaci gotowanej, duszonej lub pieczonej, tarte lub mielone tak aby nie działały drażniąco na przewód pokarmowy chorego.
- Należy unikać potraw zalegających w żołądku, wzdymających ostro przyprawionych, używek (papierosów, alkoholu, mocnej herbaty i kawy),
- Ograniczyć spożycie tłuszczów zwierzęcych, słodyczy, cukru i soli,
- Należy dbać o utrzymanie należnej wagi ciała pacjenta.
W diecie tej można podawać choremu (po obowiązkowej konsultacji z lekarzem prowadzącym) dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego o różnej konsystencji, smaku i składzie np.: nutridrinki, peptomen, protifar itd.
PRODUKTY WSKAZANE I PRZECIWSKAZANE
|
Produkty i potrawy |
Zalecane |
Umiarkowanie zalecane |
Przeciwwskazane |
|
NAPOJE |
Mleko 2%tłuszczu, jogurt,kefir, maślanka,serwatka, słaba herbata, słaba kawa, napoje owocowe, soki owocowo- warzywne z mlekiem,koktajle mleczno - owocowe |
Mocna herbata,mocna kawa,jogurt pełnotłusty,mleko pełnotłuste |
Kakao, czekolada,napoje alkoholowe,wody mineralne gazowane, coca – cola, pepsi,lemoniada |
|
PIECZYWO |
Chleb pszenny,suchary, bułki,biszkopt, pieczywo półcukiernicze, drożdżowe,herbatniki |
Chleb graham,pieczywo cukiernicze,chrupki pszenne,pieczywo pszenne razowe z dodatkiem słonecznika i soi |
Chleb żytni świeży, chleb żytni razowy,pieczywo chrupkie żytnie |
|
DODATKI DO PIECZYWA |
Masło, chudy i półtłusty ser twarogowy,serek homogenizowany,ser ziarnisty,pasty serowe z różnymi dodatkami, mięso gotowane, chude wędliny, szynka,polędwica drobiowa,chude ryby,ścięte białko jaja, galaretki mięsne, drobiowe, rybne |
Miękkie margaryny,tłusty twaróg,całe jaja gotowane na miękko, jajecznica na parze,jajko sadzone,parówki cielęce,ryby wędzone,kiełbasa szynkowa,pasztet drobiowy – chudy robiony w domu |
Tłuste wędliny,konserwy, salceson, kaszanka, pasztetowa, smalec, tłuste sery żółte,topione, ser pleśniowe, ser „Feta”,jaja gotowane na twardo i smażone z tłuszczem |
|
ZUPY I SOSY GORĄCE |
Chudy rosół z cielęciny,kurczaka bez skóry, rosół jarski, krupnik,jarzynowe, ziemniaczana,owocowe zaprawiane mąką i mlekiem, lub mąką i śmietanką albo zaprawą zacieraną z mąki i masła,sosy łagodne ze słodką śmietaną |
Rosół, kalafiorowa, z ogórków kiszonych, pieczarkowa,zaprawiane mąką i śmietaną, zaciągane żółtkiem. Chrzanowy, musztardowy,zaciągane żółtkiem |
Tłuste, zawiesiste,na mocnych wywarach mięsnych,kostnych, grzybowych,zasmażane, pikantne, z warzyw kapustnych, strączkowych. Grzybowy, cebulowy, zasmażane |
|
DODATKI DO ZUP |
Bułka, grzanki,kasza manna,jęczmienna, krakowska,ryż, drobne makarony, lane ciasto, kluski biszkoptowe |
kluski francuskie,groszek ptysiowy. |
Grube kasze:pęczak, gryczana,grube makarony,kluski kładzione,jaja gotowane na twardo,nasiona roślin strączkowych. |
|
MIĘSO, DRÓB, RYBY |
Chuda cielęcina,królik, kurczak bez skóry,indyk bez skóry, wątroba,chude ryby:dorsz, młody karp, pstrąg,lin, okoń,szczupak, fladra,sandacz, mintaj,morszczuk. Potrawy gotowane: pulpety,budynie, potrawki |
Wołowina, dziczyzna,chuda wieprzowina,ozorki, serca,ryby morskie:makrela, śledzie,karmazyn, sardynka. Potrawy duszone bez obsmażania na tłuszczu pieczone w foli lub pergaminie. |
Tłuste gatunki:wieprzowina,baranina,gęsi,kaczki, tłuste ryby: węgorz,tłusty karp,łosoś, sum,tołpyga.Potrawy smażone,pieczone w tradycyjny sposób |
|
POTRAWY PÓŁMIĘSNE I BEZMIĘSNE |
Budynie z kasz, warzyw, makaronu cienkiego,mięsa, risotto,leniwe pierogi,tarta z warzywami, z serem, z owocami |
Zapiekanki z kasz, warzyw mięsa, kluski rancuskie,makaron z mięsem, kluski ziemniaczane |
Wszystkie potrawy smażone na tłuszczu: placki ziemniaczane, bliny,kotlety, krokiety,bigos, fasolka po bretońsku. |
|
TŁUSZCZE |
Masło, słodka śmietana ( 18%), oleje roślinne: sojowy, słonecznikowy, rzepakowy bezerukowy, kukurydziany, oliwa z oliwek. |
Masło roślinne,margaryny miękkie |
Smalec, łój,słonina, boczek,margaryny twarde. |
|
WARZYWA |
Młode, soczyste:marchew, dynia,kabaczek, patisony,buraki, seler,pietruszka, pomidory bez skórki,skorzonera, szparagi,sałata inspektowa,warzywa zwody z dodatkiem tłuszczu |
Szpinak, kalafior,brokuły, groszek zielony, fasolka szparagowa, sałata zielona, rabarbar,cykoria, drobno starte surówki np. :z marchewki,selera, |
Warzywa kapustne,cebula, czosnek,pory, suche nasiona roślin strączkowych, ogórki,brukiew, rzodkiewki,rzepa, kalarepa,papryka, warzywa surowe w postaci grubo startych zasmażane,marynowane, solone |
|
ZIEMNIAKI |
Gotowane, pieczone |
Smażone z tłuszczem, frytki. |
|
|
OWOCE |
Dojrzałe, soczyste, jagodowe, winogrona bez pestek, (w postaci przecierów), cytrusowe,dzikiej róży,brzoskwinie, morele,banany, jabłka pieczone i gotowane |
Wiśnie, śliwki,kiwi, melon, (w przypadku zaparć namoczone śliwki suszone) |
Wszystkie niedojrzałe,gruszki, czereśnie,daktyle, kawon,orzechy, owoce marynowane. |
|
DESERY |
Kisiele, budynie, galaretki mleczne, owocowe, jogurty, z serka homogenizowanego, kremy, bezy, musy, suflety, soki i przeciery owocowe. |
Ciasta deserowe,lody |
Tłuste ciasta, torty, desery z używkami, czekolada, batony,chałwa, desery z kakao. |
|
PRZYPRAWY |
Sok z cytryny, kwasek cytrynowy pietruszka, koperek, rzeżucha, melisa,bazylia, kminek |
Ocet winny,sól, pieprz ziołowy, vegeta, papryka słodka |
Ostre: ocet,pieprz, papryka ostra,curry, musztarda,ziele angielskie,liść laurowy,gałka muszkatołowa, gorczyca |
Opracowały dietetyczki szpitalne : Bożena Puda, Martyna Wachtarczyk
