Edukacja Pacjenta po udarze niedokrwiennym i krwotocznym mózgu w zakresie aktywności ruchowej trakcie pobytu w oddziale oraz po wypisie do domu.
Edukacja pacjenta w trakcie pobytu w Oddziale jest wysoce ZINDYWIDUALIZOWANA i zależy od stopnia uszkodzenia neurologicznego, możliwości kontaktu werbalnego ,wydolności krążeniowo oddechowej i wieku pacjenta. Zaczyna się od oceny klinicznej i funkcjonalnej pacjenta – Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania Niepełnosprawności i Zdrowia ICF.
W przypadku ograniczonego kontaktu werbalnego z pacjentem lub otępienia edukacja jest prowadzona z rodziną.
Edukacja prowadzona jest w trakcie procedur terapeutycznych i w sali chorych, jej zakres obejmuje następujące zagadnienia :
- sposoby ułożenia w łóżku celem zapobiegania przykurczom stawowym i zespołowi zaniedbywania połowiczego
- sposoby obracania się na boki przy użyciu uchwytu
- sposoby bezpiecznego siadania z opuszczonymi nogami
- sposoby bezpiecznego przesiadania się
- bezpieczna pionizacja samodzielnie lub z pomocą fizjoterapeuty,
- zapobieganie podwichnięciom stawów kończyny niedowładnej – barkowego i skokowego oraz przeprostowi w stawie kolanowym
- ćwiczenia ukierunkowane na aktywizację strony niedowładnej i wyrównanie napięcia mięśniowego.
- Nauka chodu z użyciem balkoników,kul lub bez ,korekcja pacjenta w celu uzyskania od początku prawidłowego wzorca .
- Nauka prawidłowego wzorca chodu po schodach
- nauka podstawowych czynności życia codziennego (ubieranie,sięganie po przedmiot,przenoszenie,schylanie,pokonywanie progów)
- nauka indywidualnie dobranych ćwiczeń wykonywanych samodzielnie,oraz po wypisie z Oddziału Rehabilitacji,w celu utrzymania uzyskanych efektów usprawniania.
- edukacja w zakresie zapobieganiu upadkom
Porady praktyczne dla rodziny dotyczące pielęgnacji i rehabilitacji chorego po udarze mózgu po powrocie do domu :
- ułożyć chorego w łóżku tak,aby podchodzić do niego od strony niedowładnej
- wykonywać ćwiczenia niedowładnych(porażonych ) kończyn,starać się tych kończyn używać,przyjmować naturalną postawę po obu stronach – obciążać obie kończyny dolne
- regularnie zmieniać pozycję siedzenia lub leżenia – nie rzadziej niż co 2-3 godz.(odleżyny)
- branie prysznica jest mniej niebezpieczne niż kąpiel w wannie
- do kabiny lub wanny należy wchodzić słabszą nogą,wychodzić – mocniejszą,te same zasady dotyczą wchodzenia i wychodzenia z samochodu.
- Najbardziej przydatne są zpięcia na zatrzaski i rzepy
- jeżeli są trudności z rzuciem i połykaniem,należy brać do ust małe ilości jedzenia i po każdym kęsie zwracać uwagę,aby w jamie ustnej nie zostawały resztki jedzenia potrawy powinny być miękkie lub rozdrobnione przed jedzeniem
- chorego należy zachęcać do możliwie jak największej samodzielności.
Edukacja zdrowotna rodziny pacjenta obejmują również zagadnienia dotyczące :
- zapewnienia domowych warunków potrzebnych do funkcjonowania chorego,adekwatnych do jego możliwości funkcjonalnych,np. odpowiednie łóżko,łazienka,montaż uchwytów i poręczy w odpowiednich punktach,likwidacja dywaników i progów stwarzających niebezpieczeństwo upadku.
- Sprzęt rehabilitacyjny używany w samodzielnej kinezyterapii w celu podtrzymania sprawności oraz sposoby zakładania ortez i aparatów ortopedycznych.
- Sposoby pozyskania dofinansowania na wyżej wymienione (PFRON,PCPR)
- w przypadku konieczności nocnych wizyt w toalecie,stwarzających ryzyko upadku - zakup mobilnej toalety usytuowanej przy łóżku.
Cele programu zdrowotnego prowadzonego w naszym Oddziale :
- maxymalizacja długoterminowych efektów usprawniania osiągniętych w naszym Oddziale,zminimalizowanie uszkodzeń,zapobieganie powikłaniom.
- eliminacja głównego czynnika ryzyka chorób sercowo naczyniowych jakim jest brak ruchu.
- nauka prawidłowej techniki czynności życia codziennego
- zabobieganie upadkom osób z grupy ryzyka
- dobieranie i używanie zaopatrzenia ortopedycznego
- dostosowanie środowiska domowego do potrzeb osoby niepełnosprawnej,
- wprowadzanie rekomendacji światowych grup ekspertów (*) ,dotyczących aktywności fizycznej i ćwiczeń u osób które przeżyły udar mózgu.
American Heart Association (AHA)
American Stroke Association (ASA)
European Stroke Organization (ESO)
Światowa Federacja Neurorehabilitacji (WFNR)
Council on Cardiovascular Nursing
Opracował: mgr Lechosław Chmielniak
Piśmiennictwo:
* „Neurorehabilitacja” prof. Józef Opara, wydawnictwo ELAMED 2017
*”Atlas rehabilitacji ruchowej”, wydawnictwo Forum
