Biegunka to zwiększona częstotliwość wypróżnień wraz ze zmianą konsystencji na płynną lub półpłynną. Biegunce może towarzyszyć stan ogólnego osłabienia, gorączka, kurczowe bóle brzucha.
Bieguna ostra – objaw ten trwa do 14 dni
Biegunka przewlekła – inaczej uporczywa trwająca od 2-4 tygodni.
W większości przypadków biegunka jest łagodnym, krótkotrwałym stanem, który nie wymaga żadnego leczenia. Czasem jednak bywa groźna dla zdrowia. Największym zagrożeniem jest utrata wody oraz zaburzenia gospodarki elektrolitowej. W szczególności u dzieci biegunki szybko doprowadzają do zagrażającego życiu odwodnienia.
Przyczyny biegunki
- wirusowe (rotawirusy, norowirusy, adenowirusy, astrowirusy)
- bakteryjne (Escherichia coli, Shigella, Salmonella)
- jako działanie niepożądane różnorodnych grup leków (antybiotyki, cytostatyki, środki przeczyszczające stosowane w nadmiarze)
- rzadziej zakażenia pasożytami
Objawy biegunki
O biegunce mówimy wtedy, gdy częściej niż 3 razy na dobę pojawia się luźny, płynny lub półpłynny stolec.
Biegunce może towarzyszyć
- Gorączka
- Nudności i/lub wymioty
- Bóle brzucha
- Krew w stolcu
- Wzdęcia
Leczenie
Biegunka jest zwykle chorobą o krótkim przebiegu i zdolności do samoograniczenia, dlatego w leczeniu wystarczającym sposobem postępowania zwykle jest nawadnianie doustne i lekkostrawna dieta.
Zalecone pokarmy:
- Musy i kompoty jabłkowe
- Klarowne zupy
- Preparaty elektrolitowe dostępne w aptece bez recepty np. Orsalit
- Ryż, chrupki kukurydziane, bułki pszenne
- Chude wędliny
- Kisiel
Wymioty nie stanowią przeszkody w doustnym nawadnianiu, są wręcz dodatkowym do tego wskazaniem – należy jednak podawać często, małe porcje chłodnego napoju np. 5-10ml co 5-10min.
Należy pamiętać, że nie zmuszamy dziecka do jedzenia. Ważne jest odpowiednie nawadnianie. Jeśli jednak dziecko upomina się o jedzenie, można go spokojnie karmić unikając potraw ciężkostrawnych, smażonych, słodkiego mleka, mocnej herbaty, słodyczy, świeżych owoców, oraz gotowych soków owocowych (zawierają dużo cukru co nasila biegunkę). Wspomagająco w leczeniu biegunek można stosować PROBIOTYKI (np. Lacidofil, Enterol), czyli leki, w skład których wchodzą żywe bakterie podobne do tych z flory fizjologicznej. Skracają one czas trwania biegunki i ograniczają jej nasilenie.
Kiedy z biegunką u dziecka należy udać się do lekarza?
- Pojawienie się objawów odwodnienia
- niezmoczona pielucha (około 3h)
- wyschnięte usta lub płacz bez łez
- zmniejszenie napięcia skóry
- sucha skóra i język
- wyraźnie wzmożone pragnienie
- Gorączka powyżej 39°C utrzymująca się przez kilka dni
- Krew w stolcu
- Nadmierna senność, apatia, brak zainteresowania otoczeniem, niechęć do zabawy
- Zapadłe policzki, oczy, lub brzuch (u niemowląt ciemiączko)
- Intensywne wymioty
Powikłania
Najczęstszym powikłaniem jest odwodnienie oraz zaburzenie elektrolitowe. Jest to stan, kiedy w organizmie znajduje się za mało wody i substancji mineralnych niezbędnych do jego prawidłowego działania. Nieleczone odwodnienie stanowi zagrożenie życia, szczególnie u dzieci. Prowadzi do utraty sił, osłabienia organizmu, utraty świadomości.
Zapobieganie
Aby zapobiec pojawieniu się biegunki o charakterze zakaźnym ważne jest przestrzeganie zasad:
- Myć ręce przed każdym posiłkiem, po powrocie do domu i wyjściu z toalety
- Zawsze myć warzywa i owoce
- Unikać jedzenia w pośpiechu
- Przygotowane produkty spożywcze przechowywać w temperaturze pokojowej nie dłużej niż 2h
- Wskazane spożywanie potraw gotowanych i duszonych (a nie pieczonych i smażonych)
- Żywność tylko świeża i zdrowa, z dobrą datą ważności
- Unikać kontaktu z czynnikami chorobotwórczymi oraz kontaktu z osobami chorymi
- Należy często myć zabawki dziecka, szczególnie te, które wkłada one do buzi
- W przypadku wystąpienia biegunki dziecko nie powinno chodzić do przedszkola lub żłobka, by nie zarażać innych
- Brudne pieluszki natychmiast po przewinięciu wyrzucić a ręce dokładnie umyć
- Obserwować krocze, które w przypadku luźnego stolca może ulec „odparzeniu”
W CZASIE TRWANIA CHOROBY NIE MA POWODU BY U DZIECKA Z BIEGUNKĄ I WYMIOTAMI STOSOWAĆ GŁODÓWKĘ, NAJCZĘŚCIEJ JEDNAK DZIECI MOGĄ NIE MIEĆ OCHOTY NA OBFITE POSIŁKI, DLATEGO TEŻ NIE NALEŻYICH ZMUSZAĆ DO JEDZENIA. JEDNAKŻE NALEŻY PAMIĘTAĆ O DOPAJANIU CHOĆBY ŁYŻECZKĄ, STRZYKAWKĄ LUB BUTELKĄ W MYŚL ZASADY „ŻEBY ŻYĆ TRZEBA DUŻO PIĆ”.
Opracowanie: mgr. Bernadeta Szeliga, dr. n. med. Tomasz Dyrda
