Zadaniem diety jest uzyskanie prawidłowego poziomu cukru we krwi w ciągu całej doby. Dieta powinna wykluczać cukry proste ( cukier, słodycze, miód, dżemy, powidła ) oraz tłuszcze roślinne i zwierzęce. Stosuje się zasadę wymienników węglowodanowych (WW). Należy dostarczyć organizmowi wszystkich potrzebnych składników, a więc białka, węglowodanów, witamin, soli mineralnych i wody . Odpowiedniej ilości energii (prawidłowa masa ciała ). Chorzy z nadwagą powinni ograniczyć ilość kalorii, natomiast dla pacjentów z niedowagą powinno się odpowiednio zwiększyć pokrycie zapotrzebowania kalorycznego. Należy ułatwić normalizowanie stężenia glukozy, lipidów i innych zaburzeń powodowanych przez cukrzycę. Dieta powinna mieć zapobiegawczy wpływ na tendecję do powikłań cukrzycy.
Codzienna aktywność fizyczna i odpowiednia dieta są kluczem do unormowania poziomu glukozy we krwi. Należy strzec się nadwagi i otyłości.
ZALECENIA I UWAGI
Jedz regularnie. Posiłki spożywaj 5 - 6 razy dziennie, średnio co 3 godz. aby nie dopuścić do uczucia głodu, małe objętościowo, lekkostrawne, łagodnie przyprawione o stałych porach. Temperatura posiłków powinna być umiarkowana.
Stosuje się potrawy gotowane w wodzie i na parze, duszone w pergaminie, folii bez tłuszczu. Zabrania się podawania potraw smażonych i pieczonych. Zupy i sosy sporządza się na wywarach warzywnych. Potrawy podprawia się zawiesinami z wody i mąki. Zabrania się używania zasmażek i śmietany. Jeżeli obiad jest dwudaniowy zaleca się nie spożywać zupy razem z drugim daniem.
Zaleca się spożywanie węglowodanów ubogich w błonnik : pieczywo jasne czerstwe, kasze drobne, ryż biały, makarony, suchary bez cukru, lane kluski, ziemniaki puree.
Z diety wyklucza się owoce i warzywa wzdymające. Należą do nich gruszki, czereśnie, śliwki, kapusty, cebula, pory, czosnek, suche strączkowe. Owoce należy spożywać w postaci soków, kompotów, musów, przetarte(jeden owoc w ciągu dnia). Warzywa w postaci gotowanej i / lub przetarte (marchew i buraki ograniczyć).
Wyklucza się spożycie cukrów prostych zawartych w cukrze, słodyczach, miodach, dżemach, powidłach, marmoladzie.
Ograniczyć mleko i przetwory mleczne ze wzgędu na zawartość cukru mlekowego laktozy (tylko 1 szkl. dziennie ). Stosować z niską zawartością tłuszczu do 0,5 %. Wszystkiego rodzaju sery żółte i topione wykluczyć, spożywać tylko sery białe chude i nie łączyć z pieczywem.
Tłuszcze stosuje się w ograniczonej ilości, łatwostrawne tj. masło, margaryny miękkie, oleje: słonecznikowy, rzepakowy,oliwę z oliwek .Dozwolony tłuszcz należy spożywać wyłącznie na surowo.Dodaje się go do gotowych potraw. Zabrania się natomiast spożywania takich tłuszczów jak : smalec, słonina, łój, boczek wędz.
Należy unikać widocznego tłuszczu. Usuwać tłuszcz z mięsa, skórę z kurczaka przed przyrządzeniem.
Spożywać wędliny i mięso chude, z drobiu, cielęciny, wieprzowiny, ryb.
Wykluczyć parówki, pasztety, salcesony.
Potrawy należy przyprawiać kwaskiem cytrynowym, sokiem z cytryny, zieloną pietruszką, zielonym koperkiem, bazylią, tymiankiem, majerankiem. Należy ograniczyć sól, vegetę, a całkowicie wykluczyć pieprz, chili, ocet, musztardę, majonez.
Całkowicie wykluczyć alkohol i wyroby tytoniowe. Alkohol jest jedną z głównych przyczyn przewlekłego zapalenia trzustki. Nawet jego niewielkie spożycie może powodować zaostrzenie choroby.
Przykładowe jadłospisy
|
ŚNIADANIE |
II ŚNIADANIE |
OBIAD |
OBIAD II |
KOLACJA |
|
bułka mała (1szt.), pasta z szynki drobiowej i jarzyn, kawa zbożowa czarna b/c |
jabłko małe dusz. w wodzie (100g) |
koperkowa z ziemniak. |
zraz dusz. w sosie własnym, ćwikła (2łyżki),ziemniaki 2szt. (małe),woda miner.niegazow. |
bułka mała (1szt.), polędwica drobiowa, herbata z cytryną b/c |
|
bułka kanapk. (1 kr.), kiełbasa drobiowa, herbata b/c |
banan 1/2 szt. |
grysikowa |
pierś z kurczaka gotow.,marchew dusz.(2łyżki), ziemniaki 2szt. (małe),kompot b/c |
ryż z jabłkami b/c.i bez tłuszczu herbata ziel. b/c |
|
bułka mała (1szt.),szynka konserwowa, kawa zboż. czarna b/c |
kefir 1 szt. 0,5 % tłuszczu (150g) |
barszcz z ziemniakami |
bitki wieprzowe duszone w jarzynach,makaron gotowany (3łyżki) woda miner.niegaz. |
bułka kanapk.(2kr.),pasta mięsna z jarzynami, herbata z cytryną b/c |
|
bułka mała (1szt.), pasta z tuńczyka i jarzyn, herbata b/c |
plaster chudego sera białego (30g) |
pomidorowa z ryżem |
schab dusz.w sosie własnym, szpinak dusz.,ziemniaki 2 szt.(małe),kompot b/c |
bułka kanapkowa (2 kr.), kiełbasa szynkowa z drobiu,herbata b/c |
|
bułka mała (1szt.),kiełbasa drobiowa, herbata b/c |
jogurt naturalny 0,5 % tłuszczu (150g) |
rosół (chudy) z makaron. (2 łyżkiugot.) |
udko gotowane (bez skóry), kalarepka dusz.,ziemniaki 2szt.(małe), woda miner. |
bułka mała (1szt.), polędwica drobiowa, herbata b/c |
|
bułka mała (1szt.), pasta zszynki i białka jaj, kawa zbożowa czarna b/c |
mus jabłkowy |
szpinakowa z ziemniak. |
leniwe pierogi bez tłuszczu, b/c (6 szt.),woda mineralnaniegazowana |
bułka mała (1szt.), klops drobiowy,herbata zielona b/c |
|
bułka kanapk.(2kr.), jajecznica/parze,kawa zbożowa czarna b/c |
kisiel owocowy b/c |
zupa krem z dyni z grzankami |
ryba duszona,sos grecki, ziemniaki 2szt.(małe), kompot b/c |
bułka mała (1szt.), parówka z szynki, herbata z cytryną b/c |
Produkty i potrawy wskazane i przeciwskazane w diecie cukrzycowo-trzustkowej
|
PRODUKTY I POTRAWY |
ZALECANE |
PRZECIWSKAZANE |
|
napoje |
kawa zbożowa bez mleka, herbata,herbaty ziołowe, soki warzywne, niegazowane wody mineralne
w ogranicz.ilości : kawa zboż.z mlekiem, bawarka, mleko i napoje mleczne fermentow. do 1,5 % tłuszczu, kompoty owocowe b/c, naturalne soki owocowe b/c |
alkoholowe, kakao, płynna czekolada, kawa, prawdziwa, napoje mleczne i fermentowane pełnotłuste, wody i napoje gazowane
|
|
pieczywo |
pieczywo pszenne jasne, czerstwe np. kajzerki, bułka kanapkowa, suchary b/c, biszkopty b/c
|
chleb żytni, razowy, graham, pieczywo pszenno-razowe z dodatkiem słonecznika, soi, dyni, z otrębami, cukiernicze i półcukiernicze z dod.tłuszczu, biszkopty, pieczywo drożdżowe |
|
dodatki do pieczywa |
chudy twaróg, chuda szynka, polędwica,polędwica drobiowa,mięso gotowane, białko jajka got., pasty z białka jaj, pasty mięsne, mięsno-warzywne, rybne
|
tłusty twaróg i tłuste sery dojrzewające, topione tłuste wędliny, konserwy, pasztetowa,salceson wieprzowy, parówki, salami, mielonki, dżemy, miody, powidła, marmolada |
|
tłuszcze |
w ograniczonej ilości, spożywać wyłącznie na surowo : masło, margar.miękkie,olej rzepakowy, słonecznikowy, sojowy, oliwa z oliwek
dodawać do gotowych potraw |
smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde, tłuszcze kuchenne |
|
zupy i sosy |
na wywarach warzywnych, podprawiane zawiesiną z mąki i wody
w ograniczonej ilości : chude rosoły ; sosy łagodne, warzywne, zagęszczane zawiesiną z mąki i wody: np. pietruszkowy, pomidorowy, koperkowy, jarzynowy |
tłuste, zawiesiste na wywarach mięsnych, kostnych, zasmażane, zaprawiane śmiet. pikantne, esencjonalne rosoły, buliony; sosy ostre : chrzanowy, musztardowy, cebulowy, śmietanowy, majonezowy |
|
dodatki do zup |
grzanki, kasza manna, ryż, lane ciasto, makaron nitki, grube makarony, ziemniaki |
kluski francuskie, kluski kładzione, groszek ptysiowy, ryż brązowy, kasze, makarony gruboziarniste |
|
mięso, drób, ryby |
chuda :cielęcina,wieprzowina,wołowina,królik, indyk,kurczak, chude ryby, potrawy gotowane, duszone we własnym sosie, potrawki, klopsy, pulpety, budynie mięsne |
tłusta wołowina, wieprzowina, baranina, dziczyzna, kaczki, gęsi, flaki, mózg, tłuste ryby; potrawy pieczone, smażone, smażone w panierce, wędzone, marynowane |
|
potrawy półmięsne i bezmięsne |
budynie z warzyw, makarony i risotto z mięsem i warzywami, leniwe pierogi na białkach b/c, ryż z jabłkami b/c, makaron z serem b/c - bez tłuszczu, kluski śląskie, kluski z mięsem - bez tłuszczu |
knedle,naleśniki, wszelkie potrawy smażone na tłuszczu : placki ziemniaczane, bliny, kotlety, krokiety ; bigos, fasolka po bretońsku, łazanki z kapustą, fast foody (pizza, hamburgery, hot-dog, kebab) |
|
warzywa |
świeże i mrożone : pietruszka,seler,dynia, szpinak, brokuły, cukinia, kalarepa warzywa gotowane, gotowane na parze, duszone bez obsmażania, w postaci sałatek
w ogranicz. ilości : buraki, marchew |
warzywa kapustne, strączkowe, cebula, pory, czosnek, rzodkiewka, kalafior, warzywa z dodatkiem majonezu, śmietany, musztardy, warzywa marynowane, solone
|
|
ziemniaki |
gotowanepuree
|
pieczone, odsmażane, smażone z tłuszczem : frytki, krążki, placki, chipsy |
|
owoce |
jabłka, brzoskwinie, nektarynki, morele, melon
w ogranicz.ilości :banany |
gruszki, śliwki, czereśnie, wiśnie, owoce leśne,cytrusowe, truskawki, poziomki, winogrona, owoce kandyzowane, marynowane, w syropie,suszone |
|
desery |
sałatki owocowe, sorbety, galaretki i kisiele b/c, budyń na chudym mleku b/c, biszkopty b/c |
ciasta, torty, lody, desery z używkami, batony, czekolada, cukierki, chałwa, orzechy, pistacje, orzechy solone |
|
substancje słodzące |
w ograniczonej ilości : słodziki |
cukier |
|
przyprawy |
łagodne : sok z cytryny, kwasek cytrynowy, zielona pietruszka, zielony koperek, szczypiorek, melisa, majeranek, bazylia, papryka słodka
w ograniczonej ilości : ocet winny, sól |
ostre : ocet, pieprz, papryka ostra, chili, curry,musztarda, ziele angielskie, liść laurowy, gałka muszkatołowa, vegeta |
Opracowały dietetyczki szpitalne: Bożena Puda i Martyna Wachtarczyk
