Dieta bezpurynowa jest stosowana u pacjentów z dną moczanową. Dieta powinna być lekkostrawna, w której maksymalnemu ograniczeniu ulegają produkty o wysokiej zawartości związków purynowych. Całkowita kaloryczność powinna wynosić ok. 2000 kcal na dobę. Dieta powinna dostarczać odpowiedniej ilości białka, tłuszczu, węglowodanów, witamin i składników mineralnych . Powinna być bogata w węglowodany, które wzmagają wydalanie moczanów z moczem, natomiast uboga w tłuszcze, które powodują wchłanianie zwrotne moczanów do organizmu.
ZALECENIA I UWAGI
Jedz regularnie. Posiłki spożywaj 4-5 razy dziennie, małe objętościowo o stałych porach. Potrawy nie powinny być zbyt gorące ani zbyt zimne. Ostatni posiłek powinien być spożyty 3-4 godziny przed snem, ponieważ w nocy w czasie snu zwiększa się ilość zatrzymanego w organizmie kwasu moczowego.
Stosuje się potrawy gotowane w wodzie i na parze. Zupy i sosy sporządza się na wywarach warzywnych. Potrawy podprawia się zawiesinami z wody i mąki. Zabrania się używania zasmażek . Zakazane jest spożywanie rosołów i wywarów z kości.
Mięso podaje się tylko gotowane w dużej ilości wody. Zabrania się spożywania potraw smażonych, pieczonych i duszonych .
Do pokarmów bogatych w związki purynowe należą: wyciągi z mięsa, dziczyzna, podroby, sardynki, śledzie, kakao, czekolada, mocna herbata, czekolada. Nieco mniej tych związków zawierają: groch, fasola, bób, soczewica, szpinak i grzyby.
Zaleca się spożywanie węglowodanów złożonych pochodzących z takich produktów jak: pieczywo jasne i ciemne, makarony i kasze jasne i ciemne, ryże, ziemniaki, warzywa i owoce.
Należy ograniczyć spożycie mięsa, podrobów, ryb. Całkowicie wykluczyć wszystkie rodzaje wędlin i konserw. Zawierają duże ilości związków purynowych.
Tłuszcze stosuje się w ograniczonych ilościach (masło, oliwa z oliwek, oleje , margaryny miękkie, śmietankę). Zabrania się natomiast spożywania takich tłuszczów jak: smalec , sadło, słonina, boczek wędzony.
Warzywa i owoce można spożywać na surowo. Podawać zarówno w postaci gotowanej, jak i w postaci surówek.
Potrawy należy przyprawiać kwaskiem cytrynowym, sokiem z cytryny, zieloną pietruszką, zielonym koperkiem, majerankiem, cynamonem, wanilią. Należy ograniczyć sól, vegetę, a wykluczyć pieprz, ocet, musztardę.
Całkowicie wykluczyć alkohol i palenie tytoniu.
Przykładowe jadłospisy
|
ŚNIADANIE |
II ŚNIADANIE |
OBIAD |
PODWIECZOREK |
KOLACJA |
|
mleko, rogal, masło, miód naturalny |
kisiel owocowy |
dyniowa z grzankami, dorsz w jarzynach po grecku, ziemniaki |
jabłko |
herbata owocowa graham, masło, twarożek ze szczypiorkiem |
|
kawa zboż. z mlekiem, masło, razowy, jajko na miękko |
jogurt owocowy/ naturalny |
pomidorowa z ryżem, kluski na parze z sosem truskawkowym |
biszkopty |
herbata, bułka, masło, pasta z tuńczyka (w sosie własnym) z warzywami |
|
bawarka,bułka grahamka sałatka z sałaty ziel., awokado pomidora i feta z sosem winegrette |
budyń waniliowy |
jarzynowa z makaronem, kotlet z jaj, ćwikła , ziemniaki |
koktajl owocowy |
herbata z cytryną, ryż z jabłkami, masłem, cukrem i cynamonem |
|
kawa zboż. z mlekiem chleb, masło, ser twarogowy z rzodkiewką |
musli z bakaliami na mleku |
barszcz z ziemniakami gołąbki z kapustą, sos pomidorowy |
sok pomarańczowy naturalny |
herbata owocowa, bułka z dynią, masło, ser żółty, pomidor |
|
bawarka, chleb razowy, masło, jajecznica, sałata zielona |
keks biszkoptowy |
krupnik, kotlety ziemniaczane, sos koperkowy ,surówka z kapusty kiszonej |
galaretka wiśniowa |
herbata z cytr., bułka , masło, pasta warzywna |
|
kawa zboż z mlekiem, bułka, masło, sałatka z pomidora |
pomarańcza/ grejfrut |
koperkowa z ziemniakami, udko gotowane/duszone ok 1/2 ryż,mizeria z jogurtem |
sok z marchewki/ warzywny |
herbata owocowa, pierogi ruskie z cebulką |
|
kawa zboż. z mlekiem graham/ bułka grahamka masło, powidła |
kefir/ maślanka |
ryżowa, jajko sadzone, kasza gryczana,sałata lodowa z sosem winegrette |
sałatka owocowa |
herbata zielona, chleb ze słonecznikiem masło, pasta z mięsa i warzyw |
Produkty i potrawy wskazane i przeciwskazane w dnie moczanowej
|
PRODUKTY I POTRAWY |
ZALECANE |
PRZECIWSKAZANE |
|
napoje |
mleko, przetwory mleczne, kawa zboż.z mlekiem , bawarka, słaba herbata,herbata owocowa, ziołowa, soki owocowe, warzywne, kompoty, napoje mleczno -owocowe, niegazowane wody mineralne |
alkoholowe, kakao, płynna czekolada, kawa, prawdziwa, mocna herbata, wody i napoje gazowane
|
|
pieczywo |
pszenne, żytnie, razowe, pieczywo półcukiernicze, suchary, biszkopty |
- |
|
dodatki do pieczywa |
chudy twaróg, jajka, dżemy, marmolada, powidła, miód naturalny w ograniczonej ilości : ser żółty |
tłusty twaróg , ser topiony, sery dojrzewające, wszystkie rodzaje wędlin i konserw |
|
tłuszcze |
w ogranicz.ilości : masło, margaryny, oleje, oliwa z oliwek |
smalec, słonina, łój, boczek |
|
zupy i sosy |
na wywarach warzywnych, podprawiane zawiesiną z mąki i wody lub mleka, mleczne, owocowe sosy łagodne, warzywne, owocowe, mleczne zagęszczane zawiesiną z mąki i wody lub mleka
|
tłuste, zawiesiste na wywarach mięsnych, kostnych, grzybowych, zasmażane, pikantne z warzyw kapustnych,strączkowych, esencjonalne rosoły, buliony; sosy ostre : chrzanowy, musztardowy, cebulowy, śmietanowy, majonezowy |
|
dodatki do zup |
chleb, grzanki, kasze, ryż, makarony, lane ciasto, ziemniaki, groszek ptysiowy |
suche nasiona roślin strączkowych
|
|
mięso, drób, ryby |
w ograniczonej ilości : gotowane chude mięso wołowe, wieprzowe, drobiowe , ryby |
tłusta wołowina, wieprzowina, ryby, baranina, dziczyzna, drób, flaki, mózg, potrawy pieczone, smażone, wędzone, marynowane |
|
potrawy półmięsne i bezmięsne |
budynie z mięsa gotowanego, kasz, makaronu, warzyw,risotto z mięsem ,warzywami,gołąbki,knedle leniwe pierogi, kluski / parze, kluski śląskie, pierogi z mięsem, owocami, warzywami, naleśniki, omlety |
wszelkie potrawy smażone na tłuszczu plackiziemniaczane, bliny, kotlety, krokiety; bigos, łazanki z kapustą, fasolka po bretońsku |
|
potrawy z jaj |
jajka na miękko, twardo, omlety, jajecznica na parze |
potrawy z jaj smażone |
|
ziemniaki |
Gotowane, w całości, w postaci puree |
pieczone, odsmażane, smażone z tłuszczem : frytki, krążki, placki, chipsy |
|
warzywa |
młode,soczyste : marchew, pietruszka, seler, buraki, dynia, pomidory, warzywa kapustne, kalarior, pory, brokuły, cebula, rzodkiewka , kalarepa ,ogórki ziel., sałata zielona, lodowa, chrzan |
rabarbar, szpinak, szczaw, groszek zielony, fasolka szparagowa, wszystkie strączkowe suche potrawy z warzyw smażone, marynowane |
|
owoce |
dojrzałe, soczyste wszystkie owoce owoce suszone: jabłka, śliwki, gruszki, rodzynki |
- |
|
desery |
kisiele, budynie, galaretki owocowe, kompoty, musy, bezy, suflety, biszkopty, keksy, soki owocowe, koktajle mleczno-owocowe |
tłuste ciasta, torty, desery z używkami, batony,czekolada, lody, chałwa, słodycze zawierające kakao, orzechy |
|
przyprawy |
łagodne: sok z cytryny, kwasek cytrynowy, zielona pietruszka, zielony koperek, szczypiorek, melisa, majeranek, cynamon, wanilia w ograniczonej ilości: ocet winny, sól, wegeta |
ostre : ocet, pieprz, papryka , chili, curry, ziele angielskie, liść laurowy, gałka muszkatołowa, gorczyca, musztarda |
Opracowały dietetyczki szpitalne: Bożena Puda , Martyna Wachtarczk
