Dieta powinna być lekkostrawna, w której znacznemu ograniczeniu ulegają kwasy tłuszczowe, o całkowitej kaloryczności ok. 2000 kcal na dobę. Stosuje się dietę bogatobiałkową. Dieta ma na celu dostarczenie ustrojowi chorego wszystkich niezbędnych składników pokarmowych potrzebnych dla utrzymania prawidłowego stanu odżywienia lub usunięcia niedoborów, regeneracji komórek wątrobowych a jednocześnie maksymalne odciążenie narządu w przypadku upośledzenia jego funkcji.
ZALECENIA I UWAGI
Jedz regularnie. Posiłki spożywaj 5 razy dziennie, małe objętościowo o stałych porach. Potrawy nie powinny być zbyt gorące ani zbyt zimne.
Stosuje się potrawy gotowane w wodzie i na parze, pieczone w pergaminie i duszone bez tłuszczu. Zabrania się podawania potraw smażonych . Dozwoloną ilość tłuszczu dodaje się w postaci surowej do gotowych potraw.
Zupy i sosy sporządza się na wywarach warzywnych. Potrawy podprawia się zawiesinami z wody i mąki.
Zabrania się używania zasmażek i śmietany.
Zaleca się spożywanie węglowodanów złożonych pochodzących z takich produktów jak : pieczywo jasne czerstwe, makarony, drobne kasze, ziemniaki.
Ogranicza się spożycie cukrów prostych zawartych w cukrze, słodyczach.
Wykluczyć nadmiar błonnika zawartego w pieczywie razowym, otrębach, grubych kaszach, surowych warzywach i owocach ze skórką.
Należy zwiększyć spożycie pełnowartościowego białka pochodzącego z produktów takich jak:chude mleko, kefir, jorurt, chudy twaróg, chude gatunki ryb i mięsa, chude wędliny.
Tłuszcze stosuje się łatwostrawne tj. margaryny miękkie, oliwę z oliwek , śmietankę.
Zabrania się natomiast spożywania takich tłuszczów jak : smalec , słonina , boczek wędzony.
Masło stosuje się w ograniczonych ilościach świeże i na surowo.
Z diety należy wykluczyć warzywa i owoce wzdymające tj. kapustę, kalafior, ogórki, strączkowe świeże i suche, rzodkiewki, cebulę, pory, czosnek, gruszki, śliwki, czereśnie. Warzywa i owoce zalecane należy spożywać w postaci soków, gotowanej i / lub przecieranej.
Potrawy należy przyprawiać kwaskiem cytrynowym, sokiem z cytryny, zieloną pietruszką, zielonym koperkiem, majerankiem, cynamonem, wanilią. Należy ograniczyć sól,vegetę, a wykluczyć pieprz, ocet, musztardę.
Zaleca się spożywanie dużej ilości produktów obfitych szczególnie w witaminy takie jak: A, K, C oraz witamin z grupy B. U pacjentów z przewlekłymi chorobami wątroby występują często niedobory tych witamin. Narząd ten traci zdolność ich magazynowania.
Źródłem witaminy :
- A - tran, wątroba, mleko, śmietanka , masło , żółtko jaj oraz produkty roślinne , głównie zielone i czerwone warzywa (marchewka, pomidory, zielona sałata, zielona pietruszka)
- C - świeże owoce i warzywa (owoce dzikiej róży , czarna porzeczka, malin , truskawki, agrest , kiwi, owoce cytrusowe, pomidory, zielona pietruszka).
- K - zielone warzywa liściaste, pomidory, truskawki oraz z produktów zwierzęcych - wątroba.
z grupy B - mięso, podroby, ryby, nabiał, jaja, produkty zbożowe, drożdże piwne.
Całkowicie zrezygnuj z alkoholu.
Przykładowe jadłospisy
|
ŚNIADANIE |
OBIAD |
PODWIECZOREK |
KOLACJA |
|
bawarka, rogal, masło, dżem brzoskwiniowy |
koperkowa z ziemn., zrazy dusz.,ćwikła, kasza jęczm. |
budyń śmietankowy |
herbata, bułka kanapkowa, masło, polędwica drobiowa |
|
mleko, bułka pszenna, masło,ser biały chudy |
ryżowa, pierś z kurcz. gotow. marchew dusz., ziemniaki |
jogurt owocowy |
herbata zielona, ryż z jabłkami z masłem i cukrem |
|
kawa zboż.z mlekiem, bułka, masło, miód nat. |
barszcz z ziemn., wieprzow. dusz.w jarzynach, makaron |
mus jabłkowy |
herbata owoc.,bułka psz., masło, pasta mięsna z jarzynami |
|
kawa zboż.z ml.,bułka kan., masło, pasta z twarogu i tuńczyka w sosie własnym |
grysikowa,schab. duszony, szpinak dusz., ziemniaki |
kisiel owocowy |
herbata z cytr., bułka kan., masło, klops |
|
kawa zboż.z ml.,bułka psz.,masło, kiełbasa drob. |
pomidor.z ryżem, klopsiki duszone, kalarepka, ziemn. |
banan |
herbata, bułka pszenna, masło, szynka konserwowa |
|
bawarka,bułka kan., masło, pasta z szynki i białka jaj |
szpinak.z ziemn., leniwe pierogi z masłem i cukrem |
biszkopty |
herbata ziel., bułka kanapk.,masło, polędwica drob. |
|
mleko, chałka, masło, marmolada |
krupnik, ryba w jarzynach po grecku, ziemniaki |
galaretka owocowa |
herbata z cytr.,bułka psz., masło, jajecznica / parze |
Produkty i potrawy wskazane i przeciwskazane w schorzeniach wątroby
|
PRODUKTY I POTRAWY |
ZALECANE |
PRZECIWSKAZANE |
|
napoje |
kawa zboż.z mlekiem o niskiej zawartości tłuszczu, bawarka, słaba herbata,herb. owocowa, ziołowa, soki owocowe,warzywne, kompoty,napoje mleczno-owoc., jogurt niskotłuszcz., niegazow.wody mineralne w ogranicz.ilości : mleko do 2 % tłuszczu,chudy kefir, maślanka |
alkoholowe, kakao, płynna czekolada, kawa, prawdziwa, mocna herbata, mleko pełnotłuste,kefir pełnotłusty, wody i napoje gazowane
|
|
pieczywo |
pszenne jasne,pieczywo półcukiernicze,suchary, biszkopty w ograniczonej ilości : pieczywo drożdżowe |
chleb żytni,razowy,graham, pieczywo chrupkie, pszenno-razowe z dodatkiem słonecznika, soi, pieczywo z otrębami i cukiern. z dod. tłuszczu |
|
dodatki do pieczywa |
chudy twaróg,chuda szynka,polędwica,polędw. drobiowa, mięso gotowane, białka jaj, dżemy bez pestek, marmolady, powidła, miód naturalny |
tłusty twaróg i sery dojrzewające, ser topiony, jajka gotowane , jajecznica z całych jaj, tłuste wędl., konserwy, pasztetowa,salceson,dżemy z pestk. |
|
tłuszcze |
w ogranicz.ilości : masło, margaryny miękkie,olej słonecznikowy, rzepakowy, sojowy, oliwa z oliwek |
smalec, słonina, boczek, margaryny twarde, tłuszcze kuchenne |
|
zupy i sosy |
na wywarach warzywnych, podpraw. zawiesiną z mąki i wody lub mleka w ograniczonej ilosci : chude rosoły sosy łagodne, warzywne, owocowe, mleczne zagęszczane zawiesiną z mąki i wody lub mleka
|
tłuste,zawiesiste na wywarach mięsnych, kostnych, grzybowych, zasmażane, zaprawiane śmiet., zaciągane żółtkiem, pikantne z warzyw kapustnych,strączkowych,ogórków , esencjonalne rosoły, buliony; sosy ostre : chrzanowy, musztardowy, cebulowy, śmietanowy, majonezowy |
|
dodatki do zup |
bułka, grzanki, kasza manna, jęczmienna, ryż, lane ciasto na białkach,ziemniaki, makaron nitki niskojaj. w ograniczonej ilości : groszek ptysiowy |
kluski francuskie, kluski kładzione, grube makarony, suche nasiona roslin strączkowych
|
|
mięso, drób, ryby |
chuda : cielęcina, wieprzowina, wołowina, królik, indyk, kurczak, chudy dorsz, pstrąg, sandacz, szczupak, morszczuk; potrawyduszone, gotowane, potrawki, pulpety, budynie mięsne w ograniczonej ilości :ozorki,serca,płuca,wątroba, karp, leszcz, makrela, mintaj,sola |
tłusta wołowina, wieprzowina, baranina, dziczyzna, kaczki, gęsi, flaki, mózg, śledzie, sardynki, węgorz, łosoś potrawy pieczone, smażone, wędzone, marynowane |
|
potrawy półmięsne i bezmięsne |
budynie z kasz, warzyw, makaron nitki i risotto z mięsem i warzywami, leniwe pierogi na białkach w ograniczonej ilości : zapiekanki z kasz i mięsa lub warzyw, kluski śląskie i z mięsem. |
pierogi, knedle, naleśniki, wszelkie potrawy smażone na tłuszczu : placki ziemniaczane, bliny, kotlety, krokiety ; bigos, łazanki z kapustą, fasolka po bretońsku |
|
warzywa |
młode,soczyste: marchew,pietruszka,seler,dynia, buraki, szpinak, pomidory bez skórki, warzywa gotowane, rozdrobnione lub przetarte, gotowane, surowe soki warzywne w ogranicz. ilości :rabarbar,sałata z insp.,kalarepa, drobno starta surówka z marchwi, selera i jabłka |
warzywa kapustne,cebula,czosnek,pory,suche nasiona roślin strączk., ogórki, rzodkiewka, kalafior,fasolka szparagowa,groszek zielony ;warzywa w postaci surówek, sałatek z dod. majonezu i musztardą, warzywa marynowane, solone |
|
ziemniaki |
gotowane, w postaci puree; w ogranicz. ilości pieczone, gotowane w całości |
odsmażane, smażone z tłuszczem : frytki, krążki, placki, chipsy |
|
owoce |
dojrzałe,soczyste : cytrusowe,brzoskwinie,morele, banany,jabłka gotowane,pieczone w ogranicz.ilości : jagodowe,winogrona,wiśnie, kiwi, arbuz, melon |
gruszki,śliwki,czereśnie,owoce marynowane, suszone |
|
desery |
kisiele, budynie, galaretki owoc., kompoty przetarte, bezy, suflety, soki owocowe, przeciery w ogranicz.ilości :ciasta z małą ilością tłuszczu i jaj |
tłuste ciasta, torty, desery z używkami, batony, czekolada, lody, chałwa, słodycze zawierające kakao, orzechy |
|
przyprawy |
łagodne : sok z cytryny, kwasek cytrynowy,zielona pietruszka, zielony koperek, melisa, majeranek, cynamon, wanilia w ograniczonej ilości : ocet winny, sól, papryka słodka, vegeta, bazylia, tymianek,estragon |
ostre : ocet, pieprz, papryka ostra, chili, curry, musztarda, ziele angielskie, liść laurowy, gałka muszkatołowa, gorczyca |
Opracowały: Bożena Puda, Martyna Wachtarczyk – dietetyczki szpitalne
